Türk Medeni Kanunu, aile hukukunda önemli bir yere sahip olan nafaka kurumunu dört ana başlık altında düzenlemiştir. Tedbir Nafakası, boşanma davası süresince geçici olarak hükmedilen nafakadır. İştirak Nafakası, boşanma sonrası ergin olmayan çocukların bakım ve eğitim giderlerine, velayeti almayan eşin katılımını sağlar. Yoksulluk Nafakası, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek eşe, kusuru daha ağır olmamak kaydıyla diğer eş tarafından ödenir ve kural olarak süresizdir. Yardım Nafaka miktarı ise yoksulluğa düşen üstsoy, altsoy ve kardeşlere, aile dayanışması ilkesi gereği ödenir.
Her bir nafaka türünün kendine özgü hukuki dayanakları ve uygulama koşulları bulunmasına rağmen, miktarlarının belirlenmesinde ortak kriterler vardır. Bunlar arasında nafaka alacaklısının ihtiyaçları, nafaka yükümlüsünün ödeme gücü ve hakkaniyet ilkesi öncelikli olarak dikkate alınır.
Nafaka Belirlemede Mahkemelerin Yaklaşımı
Nafaka, boşanma sürecinin en önemli başlıklarından biri olarak karşımıza çıkar. Mahkemeler, nafakanın miktarını belirlerken Türk Medeni Kanunu (TMK) hükümlerini ve yerleşik içtihatları dikkate alarak kapsamlı bir değerlendirme yapar. Bu değerlendirmedeki temel amaç ise oldukça nettir: Nafaka alacaklısının ihtiyaçlarını karşılamak ve aynı zamanda nafaka yükümlüsünün ekonomik gücünü aşmayacak, adil bir denge kurmak.
Bu nedenle nafaka belirleme süreci, sadece rakamsal bir hesaplama değildir. Tarafların mali durumları, yaşam standartları, giderleri ve sosyal koşulları gibi pek çok değişken titizlikle incelenir. Mahkemeler, tüm bu unsurlar ışığında hem hakkaniyete uygun hem de sürdürülebilir bir nafaka miktarı belirlemeye çalışır.
Kısacası, nafaka belirlenirken amaç; tarafların ekonomik gerçekliklerini gözeten, adaletli ve dengeli bir çözüm üretmektir.
Nafaka Miktarı Konusunda Kanun Ne Diyor?
Nafaka miktarının belirlenmesine ilişkin temel düzenlemeler Türk Medeni Kanunu’nda yer almaktadır. Özellikle TMK’nın 330. maddesi, nafaka miktarının takdirinde dikkate alınacak unsurları açıkça belirtmektedir.
Nafaka miktarının takdiri – Madde 330
Nafaka miktarı, çocuğun ihtiyaçları ile ana ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir. Nafaka miktarının belirlenmesinde çocuğun gelirleri de göz önünde bulundurulur. Nafaka her ay peşin olarak ödenir. Hâkim istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.
Bu maddeye göre nafaka belirlenirken çocuğun ihtiyaçları ile anne ve babanın yaşam koşulları ve ödeme gücü dikkate alınır. Çocuğun varsa gelirleri de hesaba katılır. TMK 176 ise, maddi tazminat ve yoksulluk nafakasının ödenme biçimini düzenlerken, irat şeklindeki nafakanın tarafların mali durumundaki değişiklikler veya hakkaniyet gereği artırılıp azaltılabileceğini düzenler.
Tazminat ve nafakanın ödenme biçimi – Madde 176
Maddî tazminat ve yoksulluk nafakasının toptan veya durumun gereklerine göre irat biçiminde ödenmesine karar verilebilir. Manevî tazminatın irat biçiminde ödenmesine karar verilemez. İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır. Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir. Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.
Durumun değişmesi – Madde 331
Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.
Nafaka Miktarını Şekillendiren Değişkenler
Mahkemeler, nafaka miktarını belirlerken aşağıdaki değişkenleri ayrıntılı şekilde inceler:
1. Çocuğun İhtiyaçları
Bu ihtiyaçlar; yaş, eğitim, sağlık durumu ve sosyal çevre gibi unsurlara göre değişiklik gösterebilir. Yargıtay içtihatları, çocuğun ihtiyaçlarının dikkate alınmasını zorunlu kılmaktadır.
Başlıca giderler:
- Beslenme ve barınma
- Eğitim giderleri (okul, kitap, özel ders, geziler)
- Sağlık giderleri (kontrol, ilaç, tedavi)
- Giyim ve kişisel bakım
- Sosyal faaliyetler (kurs, spor, etkinlik)
- Ulaşım giderleri
Mahkemeler ayrıca çocuğun önceki yaşam standardını da gözetir.
2. Ana ve Babanın Hayat Koşulları ve Ödeme Güçleri
Mahkeme, tarafların;
- gelirlerini (maaş, kira, ticari kazanç, mal varlığı),
- giderlerini (kira, fatura, kredi, bakmakla yükümlü olunan kişiler),
- sosyal yaşam standartlarını
detaylıca inceler.
Boşanma öncesi ve sonrası yaşam koşulları da karşılaştırılır.
3. Çocuğun Gelirleri
Çocuğun bir işi varsa ya da mal varlığından gelir elde ediyorsa, TMK 330 uyarınca bu miktarlar nafaka hesabında dikkate alınır.
4. Hakkaniyet İlkesi
Hakim, tüm verileri değerlendirip adil ve dengeli bir nafaka belirler.
Ayrıca mali durum değişikliği olduğunda nafakanın artırılması veya azaltılması mümkündür (TMK 176/4, 331).
5. Enflasyon ve Ekonomik Koşullar
Ülkenin ekonomik durumu, enflasyon ve paranın satın alma gücü dolaylı olarak değerlendirilir.
Yargıtay uygulaması, olağanüstü bir değişiklik yoksa nafakanın genellikle ÜFE oranında artırılması gerektiği yönündedir.
Apilex ile Bağlantı
Nafaka miktarının belirlenmesi; tarafların gelir durumu, çocuğun ihtiyaçları, yaşam standartları ve güncel içtihatların doğru yorumlanmasını gerektiren detaylı bir süreçtir. Bu nedenle avukatlar için hızlı ve güvenilir bilgiye erişim büyük önem taşır.
Apilex, nafaka hesaplaması ve TMK 330–331 kapsamındaki değerlendirmelerde kullanılacak Yargıtay kararlarını saniyeler içinde tarayarak, dilekçelerde doğru hukuki dayanakların kurulmasına yardımcı olur. Böylece nafaka miktarının belirlenmesi sürecinde hem hız hem de doğruluk sağlar.
Bir yanıt yazın